محدودیت نیتروژن از عوامل مهم کنترل کننده عملکرد گیاهان زراعی محسوب می شود. کاربرد کود نیتروژن علاوه بر کاهش سود اقتصادی موجب بروز آلودگی های محیطی می شود. در این آزمایش که در مزرعه تحقیقاتی شرکت کشت و صنعت کارون در شوشتر انجام شد اثر سه عامل الگوی کاشت، تاریخ کاشت و مقدار کود نیتروژن بر بازده (کارایی) مصرف، جذب و استفاده از نیتروژن در گیاه نیشکر تازه کاشت در قالب طرح آزمایشی کرت های خرد شده نواری در چهار تکرار در سال 76-1375 مورد مطالعه قرار گرفت. کرت های عمودی شامل سه الگوی کاشت با فواصل 90، 120 و 150 سانتیمتر، کرت های افقی در برگیرنده سه تاریخ کاشت 6.1، 6.30 و 7.28 و کرت های فرعی شامل چهار سطح کودی صفر، 100، 200 و 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. نتایج نشان داد که مقدار نسبی نیتروژن بافت های گیاه تحت تاثیر مقدار نیتروژن قابل دسترس قرار گرفت و با افزایش کود مصرفی فزونی یافت. با کاهش تراکم گیاه و نیتروژن مصرفی میزان نیتروژن جذب شده کاهش نشان داد. کاهش تراکم کاشت، تاخیر در کاشت و افزایش مقدار نیتروژن قابل دسترس موجب کاهش بازده مصرف نیتروژن شد. با افزایش فواصل خطوط کاشت و مقدار کود نیتروژن بازده جذب نیتروژن بصورت معنی دار کاهش یافت. بازده استفاده از نیتروژن بر مبنای شکر تولید شده، با کاهش تراکم و کاشت زودتر افزایش نشان داد و این در حالی بود که افزایش مقدار نیتروژن قابل دسترس بر کاهش استفاده از نیتروژن بصورت معنی دار موثر بود. نتایج این آزمایش نشان داد که افزایش تراکم گیاهان از طریق کاهش فواصل خطوط کاشت، عدم تاخیر در کاشت و نیز عدم مصرف مقادیر بالای نیتروژن موجب افزایش اجزا بازده نیتروژن در نیشکر می شوند. همچنین با توجه به وضعیت خاص نیشکر در منطقه خوزستان و غیر قابل اجتناب بودن تبعات آن از جمله هدرروی زیاد نیتروژن می بایستی در جهت اهداف کشت نیشکر در این منطقه و مسایل زیست محیطی سیاست گذاری های لازم صورت گیرد.

In order to investigate the possibility of quinoa producing in Garmsar, Iran, a factorial experiment conducted in randomized complete block design with three replications in 2018-2019 growing season at Garmsar Agricultural Research Station. The factors were PLANTING date at three levels (March 6th, April 1st and April 6th) and the three genotypes of quinoa (Q26, Q29 and Titicaca). Results showed that the effect of PLANTING date was significant for all studied traits except the harvest index. Also, all studied traits were significantly different in all genotypes. Titicaca planted on March 6th had the highest yield (2276 kg.ha-1).The grain yield and yield components decreased with the delaying the PLANTING date. Compared to early PLANTINGs, Latest date, April 6th, led to reduction of all traits, especially grain yield (about 50%). The results of simple phenotypic correlation between the studied traits showed that grain yield per hectare had the highest correlation with plant yield (0.877) and then with leaf area index (0.832), panicle weight (0.815) and number of branches per plant (0.745) that was significant at the 1% probability level.

به منظور ارزیابی بر همکنش کود نیتروژن، الگوی کاشت و کشت دروغین بر علف های هرز مزارع ذرت، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال زراعی 1389 به صورت اسپیلت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل مقادیر مختلف کود نیتروژن (200، 300، 400، 500 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل اصلی، الگوی کاشت در دو سطح (تک ردیفه و دو ردیفه) و همچنین آبیاری پیش از کاشت در دو سطح (یکی آبیاری قبل از کاشت و وجین علف های هرز و دیگری زمان کاشت) بود که به صورت فاکتوریل اعمال گردید. نتایج نشان داد که علف های هرز مزارع ذرت نسبت به افزایش کود نیتروژن واکنش مثبت نشان دادند. کشت دروغین و الگوی کاشت دو ردیفه با افزایش نیتروژن تا 400 کیلوگرم در هکتار توانستند تا حدی علف های هرز را کنترل کنند ولی با افزایش کود نیتروژن به 500 کیلوگرم در هکتار علف های هرز در رقابت با گیاه ذرت پیشی گرفتند، چرا که با در اختیار داشتن منابع، علف های هرز رشد بیشتری می کنند. نتایج مربوط به عملکرد گیاه ذرت نیز از روند مشابهی با پاسخ علف های هرز نسبت به مقادیر کود برخوردار بود که این ناشی از وابستگی زیاد عملکرد گیاه زراعی به وزن خشک علف های هرز بود. بطور کلی، با در نظر گرفتن عوامل اقتصادی و مسایل زیست محیطی می توان مقدار کود 300 کیلو گرم و الگوی کاشت دو ردیفه همراه با کشت دروغین را توصیه کرد چرا که در این ترکیب تیماری، بطور همزمان کنترل مناسب علف های هرز و همچنین بالاترین میزان عملکرد (حدود 10 تن در هکتار) بدست خواهد آمد.

طی آزمایشی در سال 1375 اثرات دو فاصله ردیف کاشت (55 و 70 سانتی متر) (فاکتور فرعی) و چهار تراکم بوته (3.0، 4.5، 6.0 و 7.5 بوته در متر مربع) (فاکتور فرعی فرعی) روی ویژگی های ریخت شناسی غده و تجزیه و تحلیل عملکرد غده در سه رقم سیب زمینی در منطقه اردبیل مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. نتایج به دست آمده نشان داد که با کاهش فاصله ردیف بر تعداد غده های تولید شده در واحد سطح افزوده شد. به هر حال تغییر در فاصله بین ردیف ها تاثیر اندک و قابل اغماضی روی صفات ریخت شناسی غده شامل وزن متوسط غده، وزن خشک غده و همچنین عملکرد غده در واحد سطح و شاخص برداشت، باقی گذاشت. با توجه به این نتایج و مزایای بالقوه ای که استفاده از ردیف های عریض تر دارد می توان فاصله ردیف های 70 سانتی متر را برای بهبود شرایط زراعی حاکم بر رشد گیاه پیشنهاد کرد. افزایش تراکم بوته باعث افزایش تعداد غده، وزن خشک غده، عملکرد غده در واحد سطح و شاخص برداشت شد، اما واکنش این صفات در قبال آخرین سطح تغییر تراکم بوته بسیار جزیی و در پاره ای موارد همراه با کاهش صفات فوق بود. وزن متوسط غده در رقم های دراگا و کاسموس بیش از رقم آئولا بود که این امر احتمالا به دلیل تولید تعداد زیادی غده در رقم آئولا است. با توجه به نتایج این بررسی استفاده از رقم کاسموس با فاصله ردیف 70 سانتی متر و تراکم 6.0 بوته در متر مربع بیشترین عملکرد غده را به همراه داشت.

این آزمایش به منظور مطالعه هم بستگی بین صفات و تعیین آثار مستقیم و غیر مستقیم صفات مختلف بر عملکرد برنج در موسسه تحقیقات برنج کشور و در سال 1380 اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل 9×2 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار پیاده شد. فاکتورهای مورد بررسی را 9 رقم برنج به نام های: هاشمی، بی نام، علی کاظمی، سپیدرود، خزر، تایچونگ، کانتو، یوسن و دو آرایش کاشت (15×15 و 30×30 سانتی متر) تشکیل دادند. نتایج حاکی از معنی دار بودن تفاوت بین ژنوتیپ ها و بین آرایش های کاشت و اثر متقابل آنها بود (P<0.01). تعداد روز تا خوشه دهی اثر مستقیم و مثبتی را در هر آرایش کاشت و در مجموع در آرایش کاشت بر تعداد خوشه در متر مربع اعمال نمود. هم بستگی زیست توده در مرحله خوشه دهی با تعداد خوشه در متر مربع تنها در آرایش کاشت 30×30 سانتی متر مثبت بود ( (r=0.59وزن دانه در بوته در هر سه حالت مورد بررسی، اثر مستقیم مثبتی بر وزن خوشه داشت. در کلیه حالات مورد بررسی مساحت برگ پرچم اثر مستقیم مثبت و معنی داری را بر وزن دانه در بوته و تعداد دانه پر داشت. در آرایش کاشت 30×30 سانتی متر، سرعت پر شدن دانه و طول دوره مؤثر پر شدن دانه افزایش یافت. طول دوره خفتگی در ارقام بومی بیشتربود. سرعت پر شدن دانه و طول دوره مؤثر پر شدن دانه اثر مستقیم مثبتی را بر عملکرد دانه در هر آرایش کاشت و در مجموع دو آرایش اعمال نمودند. بنابراین نتایج به دست آمده با افزایش تعداد خوشه در متر مربع، سرعت پرشدن دانه و طول دوره مؤثر پرشدن دانه می توان به افزایش عملکرد دست یافت. هم چنین انتخاب برای تعداد روز تا خوشه دهی، وزن دانه و مساحت برگ پرچم به طور غیر مستقیم و از طریق سایر صفات منجر به افزایش عملکرد خواهد شد.

به منظور د ستیابی به اطلاعات لازم جهت مدیریت کار آمدتر مزارع ذرت و ارزیابی الگوهای کاشت و تراکم بوته و افزایش کارایی مصرف آب از طریق آبیاری فاروهای کشت شده ذرت به صورت یک در میان، آزمایشی به صورت طرح کرت های خرده شده نواری (Strip split plot) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار روی ذرت رقم هیبرید 704 در سال های 83- 1382 در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت به اجرا رسید. در این مطالعه فاصله بین ردیف های ذرت به عنوان عامل عمودی در سه سطح (75، 70 و 65 سانتی متر)، الگوی کاشت به عنوان عامل افقی، شامل کاشت تک ردیفه و کاشت دو ردیفه در پشته عریض و حذف یک در میان آبیاری و تراکم بوته در سه سطح (85، 75 و 65 هزار بوته در هکتار) به عنوان کرت فرعی مورد بررسی قرار گرفتند . نتایج بدست آمده از مجموع دو سال اجرای آزمایش حاکی از آنست که: اثر الگوی کاشت و تراکم بوته در سطح آماری 1% بر عملکرد دانه ذرت معنی دار بود. اثر فاصله ردیف های کاشت و اثر متقابل فاصله ردیف کاشت × الگوی کاشت × تراکم بوته در سطح آماری 5% معنی دار شد. بالاترین عملکرد دانه ذرت از فاصله ردیف 65 سانتی متر به میزان 13.46 تن در هکتار و بالاترین عملکرد دانه ذرت از الگوی کاشت یک ردیفه معمولی به میزان 14.24 تن در هکتار بود که حدود 16% نسبت به الگوی دو ردیفه و حذف یک در میان آبیاری جویچه ها، برتری نشان داد (اثرات اصلی). با افزایش تراکم بوته عملکرد دانه افزایش پیدا کرد، بطوریکه بالاترین عملکرد دانه ذرت از تراکم 85 هزار بوته در هکتار (13.87 تن در هکتار) بدست آمد. از اثر متقابل بین سه فاکتور مورد بررسی بالاترین عملکرد دانه ذرت از تیمار فاصله ردیف 70 سانتی متر + الگوی کاشت یک ردیفه + تراکم 85 هزار بوته در هکتار (16.08 تن در هکتار) بدست آمد. و بنابراین همین تیمار برای منطقه جیرفت توصیه شد.

به منظور بررسی تاثیر الگوی کاشت و تاریخ کاشت بر عملکرد کمی و کیفی بذر هیبرید کلزا، آزمایشی در سال زراعی 1387-1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تاریخ کاشت در دو سطح (25/8/86 و 12/9/86) و الگوی کاشت در دو سطح (8:2 و 12:2) که به صورت دو ردیف بر روی هر پشته کاشت صورت پذیرفت. در این تحقیق نسبت های مختلف لاین های پدری و مادری در تولید بذر مورد بررسی قرار گرفت (8:2 و 12:2). نتایج به دست آمده نشان داد تاریخ کاشت 25 آبان ماه از لحاظ عملکرد و دیگر صفات برتری دارد. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد بیولوژیکی (2327 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (407 کیلوگرم در هکتار) وزن هزار دانه (5.3 گرم)، شاخص برداشت (17.53 درصد)، تعداد غلاف در بوته (147) و طول غلاف (4.4 سانتی متر)، در سطح یک درصد معنی دار شد. الگوی کاشت 8:2 از نظر عملکرد بیولوژیکی (2289 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (351 کیلوگرم در هکتار)، وزن هزار دانه (5.3 گرم) و تعداد غلاف در بوته (136)، در سطح یک درصد و بر طول غلاف (4.3 سانتی متر) در سطح پنج درصد معنی دار شد. ولی تاثیر معنی داری بر شاخص برداشت، تعداد دانه در غلاف و ارتفاع بوته نداشت. بنابراین می توان تاریخ کاشت 25 آبان ماه و الگوی کاشت 8:2 را به عنوان بهترین عوامل در تولید بذر هیبرید کلزا در منطقه دزفول توصیه نمود.

به منظور ارزیابی واکنش رشد چغندر قند (رقم (IC1 به تاریخ و آرایش های متفاوت کاشت، آزمایشی در سال زراعی 1378 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی مشهد، بصورت طرح کرت های دوبار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. کرت های اصلی شامل دو تاریخ کاشت (15 اردیبهشت بعنوان کاشت معمولی و 20 خرداد پس از آخرین آبیاری جو) کرت های فرعی شامل دو فاصله بین ردیف (50 و 60 سانتیمتر) و کرت های فرعی فرعی شامل سه تراکم کاشت (8، 10 و 12 بوته در متر مربع) بودند. تاخیر در کاشت، افزایش فاصله بین ردیف و کاهش تراکم بوته موجب کاهش حداکثر شاخص سطح برگ، حداکثر عملکرد ماده خشک کل و سرعت رشد محصول گردید. سرعت اسیمیلاسیون خالص در اثر تاخیر در کاشت کاهش یافت، اما به طور قابل ملاحظه ای تحت تاثیر فاصله ردیف و تراکم بوته قرار نگرفت. تراکم 8 بوته در متر مربع، در هر دو تاریخ کاشت و فاصله ردیف، کمترین شاخص سطح برگ، وزن خشک کل بوته و سرعت رشد محصول را تولید نمود. اما به دلیل راندمان بهره وری بالاتر سطح برگ محدود آن از نور، سرعت اسیمیلاسیون خالص بالایی داشت. بر اساس نتایج این مطالعه ممکن است فاصله ردیف کاشت 50 سانتی متر و تراکم 10 بوته در متر مربع برای تاریخ کاشت معمول دیر هنگام در شرایط مشابه با مطالعه، حاضر مناسب باشد.